welkom
praktisch
THEMA'S
publicaties
Nieuws
media
contact
automatisering & digitalisering
Waar spreken we over ? alle transportwerknemers zijn betrokken uitdagingen voor btb
Waar spreken we over ? De technologische (r)evolutie zorgt ervoor dat steeds meer werkprocessen geautomatiseerd (kunnen) worden. Meer zelfs, artificiële intelligentie en algoritmes allerhande zorgen ervoor dat bepaalde processen overgenomen worden door “intelligente” machines. Iedereen kent het voorbeeld van de zelfrijdende trucks en volledig geautomatiseerde magazijnen. Die automatisering en digitalisering zorgen voor ingrijpende veranderingen in de transportsector de komende jaren. Alle transportmodi zullen betrokken zijn, zowel in de havens, het (weg)vervoer, de maritieme sectoren ... We zullen er allemaal mee te maken krijgen. Moeten we ons zorgen maken? Ja! Moeten we bang zijn? Neen... we moeten onze toekomst zelf in handen nemen. Digitalisering verandert natuurlijk fundamenteel de wijze waarop onze economie draait. Het internet, en de vele toepassingen op dat net, zorgen voor nieuwe economische modellen, zoals de zogenaamde platformeconomie. Men spreekt trouwens vaak verkeerdelijk van “deeleconomie”. Een misleidende naam. Er wordt inderdaad van alles gedeeld, uitgenomen de winst. Concerns zoals Uber, Deliveroo, Task Rabbit ... maar ook ondernemingen als Bringr (onderdeel van Bpost) presenteren zich als “disruptief” en halen de bestaande arbeidsverhoudingen overhoop. Uberisering heet zoiets... Maar de zogenaamde “disruptie” gaat veel verder en grijpt in op de sociale dialoog zoals we die vandaag kennen. De zogenaamde platformbedrijven weigeren steevast overleg met de vakbonden, en doen er alles aan om vakbondswerking tegen te gaan. Alexander De Croo van Open VLD, en minister verantwoordelijk voor de digitale agenda, stelt zelfs openlijk dat het sectoraal overleg door de digitale vernieuwingsgolf “achterhaald” is. Hij stelt onomwonden: “We stellen ook vast dat de digitale wereld de sectoren en de grenzen doet vervagen. Dat is een belangrijke evolutie. Er zijn nog maar weinig bedrijven die binnen de contouren van één sector blijven. In zo’n omgeving past sectoraal overleg niet meer. Dat zou moeten gebeuren op bedrijfsniveau ”. De vele werknemers in kleine ondernemingen in de transportsector zullen het “graag” horen, zonder sectorale akkoorden zijn ze immers slechter af, zoveel is zeker. Dit soort denkbeelden stelt de vakbondswerking en het sociaal overleg dan ook voor enorme uitdagingen. Digitalisering en automatisering zullen zowel positieve als negatieve gevolgen hebben. Negatief : Rationalisering en jobverlies: schattingen spreken van een jobverlies van 10 tot 40% binnen nu en 20 jaar. Sommige jobs zullen gewoon verdwijnen: 50 % van de vandaag gekende jobs zouden volgens sommigen over 20 jaar niet meer bestaan. Professor economie Maarten Goos van de KU Leuven ziet het ook voor ons land somber in. Computers en robots zouden de volgende twintig jaar in Vlaanderen ruim 1,4 miljoen banen doen verdwijnen. In sommige functies zouden zelfs meer dan negen op de tien arbeidsplaatsen worden geschrapt. Hij denkt daarbij aan winkelbedienden, boekhouders en telemarketeers. Maar ook de vrachtwagenchauffeur staat - volgens hem - op de lijst van “verdwijnende beroepen”. Ook de Wereldbank noemt de transportsector als één van de sectoren die zeer onderhevig zullen zijn aan automatisering en digitalisering. Ook de psycho-sociale gevolgen voor de werknemers zijn niet te onderschatten: de stress door het “geleefd” worden, de permanente bereikbaarheid via e-mail, ... Privacy-problemen die samenhangen met Big Data: Facebook, Twitter, Uber en Airbnb weten meer over ons dan we graag willen... Maar ook onze werkgever weet meer dan vroeger via onze Facebookaccounts, Twitter-pagina’s, Instagram ... De uberisering van de economie zet de arbeid in loonverband onder druk. Mini-jobs, bijverdieners, (pseudo) zelfstandigheid, ... rukken op. Positief : Het jobverlies wordt door anderen gerelativeerd. Een verantwoordelijke van Maersk verklaarde in 2017 op een ITF-conferentie in Kaapstad dat de loonkost te marginaal is om te “automatiseren”. Hun schepen zouden bemanning aan boord houden. Nieuwe jobs kunnen ontstaan. Vandaag rijdt de straddle-carrier chauffeur op de carrier zelf, morgen zit die “op afstand” in een controlekamer. Automatisering kan zwaar, vermoeiend en lichamelijk belastend werk makkelijker uitvoerbaar maken. Monotoon werk wordt overgenomen door automaten Onveilig werk wordt geautomatiseerd De scholingsgraad van werknemers vergroot, indien ze tenminste ook kansen krijgen op “on the job training”
alle transportwerknemers zijn betrokken Onze havenarbeiders weten dat ze ook aan de dokken te maken krijgen met automatisering en digitalisering. Anders dan in Nederland zijn onze havens tot nu relatief gevrijwaard gebleven, en kennen we geen “spookterminals”. Meer zelfs, de tewerkstelling in onze Belgische havens is de laatste jaren gegroeid! Tegelijk is de “aanwerving” in de Antwerpse haven (het “kot”) reeds het digitale tijdperk ingestapt en verlopen de aanwervingen digitaal. We weten dat OCR herkenning (Optical Character Recognition) van containers opgang maakt, en dat “remote controlled” kranen in andere havens - zoals Singapore - reeds ingezet worden. De kraanman zit niet meer in de kraan, maar in een controleruimte en bedient het toestel met een “joystick”.. Het is echter de vraag of die “joystick” voor meer arbeidsvreugde zorgt? In de koopvaardij zijn de eerste zelf varende schepen al een feit. Vanaf augustus 2018 worden de eerste elektrische binnenschepen ook ingezet in de Antwerpse haven, en tal van proefprojecten van zelf varende schepen steken de kop op zowel in Nederland als in België. In het wegvervoer is er sprake van de invoering van chauffeur loze taxi’s, en zelfrijdende trucks en bussen. Dat de menselijke factor op korte termijn zal uitgeschakeld worden is echter twijfelachtig. Trucks zonder chauffeur de E17 opsturen zal - volgens Arjen van Halem die een studie uitvoerde in opdracht van ETF - niet op korte termijn realiteit worden. Maar platooning - trucks die in kolonne rijden - zou er wel vrij snel kunnen komen. Weliswaar mét chauffeur aan boord. Een chauffeur die een andersoortige job zal uitoefenen, en andere competenties zal hebben. Logistieke arbeid is vandaag al super-geautomatiseerd. Digitale orderpicking bestaat reeds. Via stemherkenning of google glasses en andere technische hoogstandjes. Bij Amazon krijgen de orderpickers nu al een polsband die trilt als ze een bepaalde actie moeten uitvoeren. En wie in een sorteercentrum van DHL werkt, weet hoe groot de impact van de digitalisering is. Een pakje wordt permanent getraceerd en gemonitord. En ook de “handlers” op de luchthavens ervaren de digitalisering in de sector.
uitdagingen voor btb Het is onze opdracht als vakbond om proactief te werken en de veranderingen in de sector op te vangen, zowel in het belang van de leden, als voor het bestendigen van onze vakbondswerking. Daarom willen we wegen op deze evoluties door zelf voorstellen uit te werken, en te ijveren voor de realisatie ervan.

Innovatie

 

Innovatie moet hand in hand gaan met sociale dialoog, en met het maken van heldere afspraken over wat kan, en wat niet kan, en vooral over hoe het kan. En dat altijd door sociaal overleg. (Verplichte) innovatie CAO’s zijn momenteel vaak een lege doos, aan ons om ze inhoud te geven. Innovatie en sociaal correct handelen kunnen immers hand in hand gaan.

Dit overleg moet gebeuren op alle gekende niveaus. Interprofessioneel, sectoraal en op bedrijfsniveau.

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • Dat innovatie ingeschreven wordt in het Interprofessioneel overleg, en dat er een interprofessioneel kaderakkoord gemaakt wordt over hoe innovatieve processen met de werknemers besproken worden, zowel op sectoraal als op bedrijfsniveau.

 

  • Dat er CAO’s over innovatie afgesloten worden in elke (sub)sector van de transportsector.

 

  • Dat daarbij afspraken gemaakt worden over welke inspanningen op sectoraal vlak moeten gebeuren om innovatie te flankeren. Sectorfondsen kunnen een rol spelen in onderzoek, opleiding, vorming, ergonomie, ...

 

 

Vorming en opleiding van werknemers

 

Vorming en opleiding zullen dé uitdaging zijn voor de toekomst. Jobs evolueren, en wie niet mee evolueert, kan zijn of haar job niet blijven uitoefenen. Daarom zullen we méér offensieve eisen stellen betreffende vorming en opleiding.

Vorming en opleiding zijn geen individuele verantwoordelijkheden van de werknemer of werkzoekende. De kost ervan kan ook niet zomaar naar de gemeenschap doorgeschoven worden. De werkgevers moeten hierin verantwoordelijkheid nemen. Dit is namelijk een investering in hun eigen toekomst.

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • Op korte termijn een recht op minstens 2 dagen vorming per jaar voor alle transportwerknemers. Streefdoel moet zijn dat alle werknemers 5 dagen vorming per jaar krijgen, sectoraal in te vullen

 

  • Dit vormingsrecht moet ingeschreven worden binnen het IPA, en vertaald worden in sectorale CAO’s.

 

  • Dat de kosten van die vorming als een investering beschouwd moeten worden, en moet worden betaald door de werkgever, en dit geldt ook voor het “Loonverlies”.

 

  • CAO’s in elke sector die dit recht garanderen, en de nodige financiële middelen daarvoor mobiliseren, via sectorale fondsen, die paritair beheerd worden door vakbonden en werkgevers.

 

 

 

Bewaken van veiligheid en gezondheid

 

Het werktempo in de ondernemingen is vandaag al zeer hoog en de controlemechanismen in veel logistieke ondernemingen zijn sterk uitgebouwd. Innovatie moet georganiseerd worden op maat van de mens die er werkt, en niet louter op basis van economische overwegingen. Bovendien laat de invoering van nieuwe technologie toe om sneller en efficiënter te werken. Wat de fysieke en psychosociale druk op de werknemers opvoert.

 

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • Dat er op sectoraal en bedrijfsniveau onderhandelingen gevoerd worden vooraleer de invoering van nieuwe technologie doorgevoerd wordt.

 

  • Dat er verplicht CAO’s komen - ook op ondernemingsvlak - over hoe deze invoering begeleid wordt, met name in verband met timing, gevolgen op de tewerkstelling, vorming en opleiding, …

Privacy van de werknemers beschermen

 

Door de ver doorgedreven digitalisering worden de handelingen van de werknemers bijna permanent gemonitord. Denken we maar aan de blackbox in trucks, of het registreren van alle handelingen in het logistiek proces. Camerabewaking in de havens of op de werkplek wordt méér en méér standaard. Duidelijke afspraken dienen gemaakt te worden over het gebruik van deze gegevens. Zowel het inzetten van camera’s maar ook het screenen/raadplegen van persoonlijke/privé accounts van werknemers op sociale media moet gereglementeerd worden.

 

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • Inschrijving van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in het arbeidsreglement.
  • Recht op “off-line time” moet gegarandeerd worden via duidelijke onderhandelde afspraken op bedrijfsniveau.
  • CAO afspraken over het gebruik van digitale gegevens, en strikte, transpartante en controleerbare procedures bij gebruik van digitale gegevens bij het belonings- of sanctiebeleid.

Bewaken van de kwaliteit van de jobs

 

Innovatie, digitalisering, automatisering zet ook druk op de arbeidsvoorwaarden. Steeds vaker duiken er “instabiele” jobs op in de transportsector. Zeker in de logistieke sector is interimarbeid de standaard. Om aan de slag te kunnen in logistieke ondernemingen is interim de gedwongen opstap. Je wordt niet aangeworven zonder een – vaak veel te lange – periode interim te werken. De periode is niet enkel te lang, de behandeling van interim-arbeiders laat vaak te wensen over. Interim is zo ook verworden tot een selectieprocedure, waarbij enkel de besten de eindstreep van een vast contract halen. Een wedloop waarbij de gezondheid en veiligheid van de werknemers vaak vergeten wordt. En waarbij wie ziek wordt – al is het maar een paar dagen – volledig uit de boot valt.

 

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • De periode van interimarbeid moet beperkt worden in de tijd. Uitzendkrachten moeten vooruitzicht krijgen op een vast contract. 65 RSZ-dagen is daarbij het maximum.

 

  • Maximaal 5 % van het personeelseffectief mag uit uitzendkrachten bestaan.

 

  • Transparante en éénduidige rapportage aan de OR is daarbij noodzakelijk.

 

  • In house interimkantoren zijn uit den boze

 

  • Opleidingsfiches voor interim-arbeiders waarin duidelijk beschreven wordt welke opleiding noodzakelijk is voor de uitvoering van de job.

 

  • Opeenvolgende dagcontracten moeten verboden worden.

 

BTB zal zelf :

 

  • Interim-arbeiders beter integreren in de syndicale werking

 

  • Sluitende CAO’s onderhandelen op alle niveaus (sector, bedrijf, …)

De platformeconomie moet de algemene regels volgen

 

De zogenaamde “disruptie” staat vandaag vaak synoniem met het niet respecteren van sociale wetgeving (zie Uber), veiligheidsvoorschriften (zie Deliveroo), en met ontdoken fiscaliteit (idem)... “Hippe” en vooral “smarte” ondernemingen stellen zich voor als vernieuwend maar weigeren de – volgens hen – rigide arbeidswetgeving en sociale reglementering te volgen. De politieke wereld reageert op de komst van platformen door de bestaande regelgeving “op maat” te herschrijven. Op die manier worden minderwaardige statuten gecreëerd, die de bescherming van werknemers enkel uitholt.

 

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • Respect voor de bestaande arbeidswetgeving, ook door de platformeconomie
  • Geen “derde” of speciaal statuut voor de zogenaamde platformeconomie

 

BTB zal zelf :

 

  • De (schijn)zelfstandigen die in de platformeconomie tewerkgesteld zijn organiseren en daar een aangepaste dienstverlening en belangenbehartiging voor ontwikkelen

 

  • Dit zal bij prioriteit opgestart worden in de taxisector, en in de (fiets)koerier sector

Herverdeling van het beschikbare werk

 

Zowat alle economisten zijn het erover eens dat digitalisering & automatisering een impact zullen hebben op het aantal jobs. Als we weten dat er minder jobs beschikbaar zullen zijn in de toekomst, en we willen wel de bevolking blijven betrekken bij het economisch gebeuren om hen te voorzien van voldoende koopkracht, dan moeten we durven nadenken over de vermindering van de arbeidsduur.

 

Zelfs Hal Varian, hoofdeconoom bij Google vindt dit een logische evolutie : “We vergeten ook dat we met zijn allen minder uren werken dankzij de technologie en de toegenomen productiviteit. Twee eeuwen geleden werkten mensen 70 uur per week op het veld. Tegenwoordig geldt in de Verenigde Staten een werkweek van 37 uur. En het is goed mogelijk dat de werkweek nog korter wordt door de toegenomen productiviteit.”

 

Durven we de draad oppakken van de collectieve arbeidsduurvermindering zoals bijvoorbeeld IG Metal in Duitsland vandaag doet, en durven we gaan voor kortere werkweken? IG Metal pleit voor de 28-urenweek !

 

 

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • Collectieve arbeidsduurvermindering moet het antwoord zijn op het krimpen van het aantal jobs en de stijgende productiviteit

 

  • Arbeidsduurvermindering te onderhandelen op alle niveaus waar mogelijk. Interprofessioneel, sectoraal en bedrijfsniveau.

De sociale zekerheid financieren en het werk herverdelen

 

De gevolgen voor de financiering van de Sociale Zekerheid en de belastinginning van de automatisering & digitalisering zijn niet gering: robots betalen geen taksen en leveren geen bijdrages aan de sociale zekerheid. Op die manier vloeit de “winst” van dit proces naar aandeelhouders, en blijft de overheid en de sociale zekerheid met een lege “portemonnee” achter.

 

Bovendien zetten bedrijven steeds meer constructies op om zo weinig mogelijk (lees geen) belastingen te betalen. De Panama- en Bahamas-papers illustreerden dit ten zoveelste male. Europese lidstaten werken daar trouwens aan mee. Uber en Ikea hebben hun Europees hoofkwartier (lees fiscaal vehikel) niet toevallig in Nederland.

 

 

 

 

 

BTB stelt voor :

 

  • Taxering van robots via de fiscaliteit

 

  • Taxering van “big data”. Wie “mega” databanken aanlegt om daar (heel veel) geld mee te verdienen moet een bijdrage betalen aan de staatsfinanciën.

 

  • Belastingsplicht in land van activiteit. Wie actief is in België hoort taksen te betalen in België.

Transport

Logistiek

Haven

Maritiem

www.btb-abvv.be www.btb-abvv.be